کولر گازی نوعی دستگاه تهویه مطبوع میباشد که به کمک سیکل تبرید تراکمی گرمای محیط را جذب و به فضای بیرونی هدایت میکند. بعضی از دستگاه ها امکان تغییر به پمپ حرارتی را نیز دارا میباشند و در فصل سرما میتوان از آن برای ایجاد گرما استفاده کرد.
دستگاه کولر گازی شامل اجزا اصلی کمپرسور، کندانسور، اواپراتور و شیر انبساط یا لوله مویین میشود.
سرما سازی کولر گازی به چه صورت است؟
داخل یونیت خارجی دستگاه که کندانسینگ یونیت نامیده میشود یک کمپرسور گاز، یک کندانسور و یک فن خنک کننده وجود دارد. کمپرسور گاز کم فشار با دمای پایین را از اواپراتور مکش کرده و آنرا متراکم میکند. با متراکم شدن گاز، دما و فشار آن بالا میرود. گاز برای سرد شدن به کندانسور انتقال پیدا میکند. با عبور گاز دما بالا از کویل های کندانسور و عبور سریع هوا از روی لوله ها بوسیله فن، گاز پر فشار تبدیل به مایع پرفشار و نسبتا با دمای بالا میشود. با عبور مایع پر فشار از شیر انبساط یا لوله مویین، فشار و دما به شدت افت کرده و تبدیل به یک مایع کم فشار با دمای پایین میشود. این مایع کم فشار از کویل های اواپراتور عبور میکند و به دلیل پایین بودن نقطه جوش، به سرعت گرما را به خود جذب کرده و تبدیل به گاز کم فشار میشود. گاز کم فشار برای ادامه چرخه دوباره به کمپرسور بازگردانده میشود.
کمپرسور کولر گازی چگونه عمل میکند؟
کمپرسور گاز کم فشار را به داخل مکش میکند و آن را متراکم کرده و فشار آن را افزایش میدهد. در زمان افزایش فشار دمای گاز فشرده شده افزایش می یابد و زمانی که این گاز میخواهد از داخل کمپرسور خارج شود، با عبور از یک سیستم خنک کننده دمای گاز کاهش می یابد. کمپرسور های به کار رفته در سیستم های تهویه به سه دسته تقسیم میشوند:
- کمپرسور رفت و برگشتی یا سیلندر پیستونی
- کمپرسور دوار یا روتاری
- کمپرسور فنری یا چرخشی یا اسکرال
اینورتر چیست و به چه معنا میباشد؟
بعضی از کولر های گازی جزئی به نام اینورتر دارند که امکان تغییر و تنظیم ولتاژ و فرکانس برق ورودی به موتور های الکتریکی را فراهم میکند و در نتیجه تنظیم دور و سرعت امکان پذیر میشود. با تغییر دور و سرعت موتور های الکتریکی، ظرفیت کمپرسور را بسته به نیاز و شرایط میتوان تغییر داد. زمانی که بار حرارتی حداکثر نیست، میتوان دور موتور را کاهش داده و در مصرف انرژی صرفه جویی کرد.
در سیستم های بدون اینورتر موتور کمپرسور هنگام شروع به کار به جریان الکتریکی بسیار بالایی نیاز دارد و بعد از رسیدن موتور به دور اسمی، جریان یک سوم میشود. با رسیدن دمای محیط به دمای مورد نظر، ترموستات فرمان خاموشی موتور را میدهد و موتور به یکباره خاموش میشود. زمانی که دما بین 1 تا 3 درجه فزایش پیدا کند یا در حالت گرمایش بین 1 تا 3 درجه کاهش یابد، موتور به طور ناگهانی دوباره روشن میشود. با توجه به مصرف بالای جریان الکتریکی در هنگام استارت موتور های الکتریکی، مصرف برق مقدار قابل ملاحظه ای خواهد بود و با افزایش تعداد دفعات روشن و خاموش شدن موتور این میزان زیادتر خواهد شد.
کمپرسور های دارای اینورتر جریان مستقیم میتوانند سرعت راه اندازی و ادامه کار الکتروموتور (ظرفیت سرمایش یا گرمایش) را کنترل کنند. بدین صورت که کمپرسور آهسته راه اندازی شده و با نزدیک شدن به دمای تنظیم شده سرعت آن کاهش یافته تا نیازی به روشن و خاموش شدن های پیوسته نباشد. یک میکروکنترلر پیوسته دمای محیط را سنجش میکند و سرعت موتور کمپرسور را کنترل مینماید و سیستم کمتر روشن و خاموش میشود تا نیازی به انرژی استارت اولیه مجدد نباشد. این عمل باعث کاهش مصرف برق و افزایش عمر دستگاه میشود.
در کولر های گازی از گازهای مبردی نظیر R-22، R-134a یا R-404 استفاده میشود. این گازها برای لایه ازون مضر بوده و به همین دلیل در حال جایگزینی با گازهایی هستند که مضرات کمتری داشته باشند. از نمونه گاز های جدید میتوان به R-410a اشاره کرد.
انواع کولر گازی
یک تکه یا پنجره ای:
شامل کندانسوری به سمت بیرون میباشد که یک فن کندانسور در پشت آن قرار دارد. از طریق فن هوا دمیده شده و به کاهش گرما از کندانسور کمک میکند. این نوع از کولر گازی ها به دلیل نداشتن ریموت و کنترل و نداشتن حالت گرمایش کمتر استفاده میشوند.
دو تکه یا اسپلیت:
ساخته شده از دو واحد مجزا که یونیت خارجی (کندانسیگ یونیت) شامل کمپرسور و کندانسور میباشد که در بیرون از ساختمان نصب میشود و یونیت داخلی که واحد تبخیر (اواپراتور) در آن قرار داشته و در داخل ساختمان نصب میگردد. یونیت خارجی و یونیت داخلی توسط دو لوله مسی یا آلومینیومی به هم متصل میگردند. لوله باریک تر، مایع پر فشار را از کندانسینگ یونیت به اواپراتور منتقل میکند و لوله با قطر بیشتر، گاز کم فشار را به کمپرسور هدایت میکند. این کولر ها معمولا دارای کنترل از راه دور نیز میباشند.
پرتابل یا قابل حمل:
این نوع از کولر گازی در ظرفیت های پایین ساخته میشود و دارای حالت گرمایش نیز هست. این مدل دارای ریموت کنترل میباشد و معمولا برای فضاهای کوچک یا استفاده موقت کاربرد دارد. تمامی اجزا مختلف کولر گازی در یک یونیت جا گرفته اند و در حالت سرمایش، گرمای موتور را بوسیله لوله خرطومی پشت دستگاه به بیرون منتقل میکند. این لوله خرطومی باید به پنجره یا منفذی متصل گردد تا هوا را به بیرون منتقل کند. اگر این فرآیند به درستی انجام نپذیرد، گرمای گرفته شده از هوا مجددا از طریق همین لوله خرطومی به فضا باز میگردد و روند تهویه و سرمایش به درستی انجام نمیپذیرد. در حالت گرمایش اما، نیازی به این کار نیست. گرمایش در این نوع از کولر گازی از طریق هیتر انجام میشود که زیاد مقرون به صرفه نمیباشد اما به هر صورت امکان استفاده از این حالت برای کولرگازی پرتابل تعریف شده است.
ایستاده:
کولر گازی ایستاده بر خلاف کولر گازی پرتابل دو تکه میباشد، به این معنی که دارای یک یونیت داخلی و یک واحد خارجی میباشد. پنل داخلی آن به صورت ثابت میباشد و نمیتوان آنرا جابجا کرد و پنل خارجی در بیرون قرار میگیرد. کولر های ایستاده در دو نوع تک فاز و سه فاز (معمولی و اینورتر) تولید میگردند. این نوع از کولرها معمولا در ظرفیت های 48000 به بالا تا 96000 تولید میشوند و به همین دلیل برای سالن های وسیع و بسیار بزرگ مورد استفاده قرار میگیرند.
سقفی یا کاستی
داکتی یا کانالی (با گرمایش به صورت کویل آب گرم)
چند شعبه یا مولتی وی (در ظرفیت های 38000 به بالا که در دو نوع تک فاز و سه فاز تولید میشود.)
مقایسه کولر گازی و کولر آبی:
انرژی مصرفی کولر های گازی بسیار بیشتر از کولر آبی میباشد. اما عیب کولر آبی نسبت به کولر گازی اینست که مصرف آب بسیار زیادی دارد. کولر های آبی در مناطق با آب و هوای خشک، خشکی هوا را کاهش داده و باعث آسایش بیشتر میشود. هرچه هوا خشک تر باشد راندمان کولر آبی افزایش می یابد. اما در مناطق شرجی کولر آبی کارایی چندانی ندارد و استفاده از کولر گازی پیشنهاد میشود. همچنین کولر گازی صدای به مراتب کمتری از کولر آبی دارد.
مزیت های کولر گازی:
- تهویه مطبوع را فراهم میکند
- به سرعت دما را کاهش میدهد
- رطوبت را کم میکند
- ذرات معلق در هوا را با فیلتر جداسازی میکند
- از برخی مدل های آن به عنوان سیستم گرمایشی هم میتوان استفاده نمود
پرسنل با تجربه کاردان، آمادگی این را دارند که شمارا در زمینه ی سرویس، تعمیر یا نگهداری کولر گازی همراهی کنند.
